Pauline Koehorst

Intergenerationeel trauma bewezen

Veel mensen erven de traumatische ervaringen van hun ouders, grootouders en overgrootouders. Dat kan zijn omdat trauma vaak onbewust voelbaar aanwezig is in de opvoeding en in de familierelaties. Recent onderzoek wijst uit dat trauma ook via de genen kan worden doorgegeven aan het nageslacht. (intergenerationeel of transgenerationeel trauma).

In veel culturen is het geloof in een bovennatuurlijke wereld, waarin voorouders een cruciale rol spelen, eeuwenoud gedachtengoed. Veel kunstenaars maken dat gedachtengoed, dat ze van ouders en grootouders hebben meegekregen, onderdeel van hun spiritual journey.

De spirituele erfenis bevat niet alleen positieve kanten. Het is een continu strijdtoneel: engelen demonen, energieën of geesten die er vechten om territorium. Voor veel kunstenaars is hun werk een spiegel, die helpt de confrontatie met bijvoorbeeld pijn of onbehandeld trauma aan te gaan. Zo kunnen obstakels overwonnen worden en kan pijn en trauma die families soms al generaties lang met zich meedragen, doorbroken worden.

Een tentoonstelling die hierover gaat heet ‘Spirituele urgentie’ en is te zien tot en met 10 april in Stedelijk Museum Schiedam. 

Lees meer >> | 125 keer bekeken

Leidt vrijheid van meningsuiting wel tot vrijheid

Dat iedereen mag zeggen wat haar of hem dwars zit is een belangrijk verworven goed. Echter wanneer het aanzet tot geweld, haat zaaien, discriminatie, belediging, valse informatie, inmenging in de privacy, kan het levens ernstig ontwrichten. 

Kinderboekenschrijver Pim Lammers (29 jaar) schreef voor digitaal cultureel magazijn Optimist een verhaal voor volwassenen, over een jeugdvoetballer die misbruikt werd door zijn trainer. Hierin werden drie zinnen over seksueel overschrijdend gedrag compleet uit de context gehaald en op sociale media gedeeld. Het mondde uit tot haatberichten en doodsbedreigingen richting deze jonge schrijver.

Met schrijven of welke kunstvorm ook, geeft de maker een stukje van haar/zijn visie op een andere dan gangbare manier bloot, met als doel mensen op een andere manier te laten kijken en in te laten leven. Wanneer we niet uitkijken, en vlak geschreeuw alle ruimte krijgt, behoren creatieve beroepen straks tot het verleden.

Lees meer >> | 117 keer bekeken

Diagnose synesthesie brengt magie van de verbeelding om zeep

Het omschrijven van zintuiglijke ervaringen in een boek kan helpen bij het creëren van een meeslepend verhaal dat de lezer in staat stelt zich te verbinden met de personages en de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Maar wat als bij de schrijver één zintuig leidt tot automatische, onvrijwillige ervaringen in een ander zintuig? Is het dan nog wel te volgen voor de gemiddelde lezer? Een zeldzaam kleine hoeveelheid mensen heeft dit fenomeen, dat synesthesie heet. Zij kunnen bijvoorbeeld kleuren zien wanneer ze muziek horen, of geuren ruiken bij het zien van een bepaalde kleur. Ervaringen uit verschillende zintuiglijke gebieden (bijv. oog en tastzin) worden met elkaar verbonden, meestal op grond van een gevoelsovereenkomst. Toch zet deze bij elkaar gesprokkelde informatie mij aan het denken. Behoren dan niet alle creatievelingen, wat de wetenschap beweert, tot dit zeldzaam kleine percentage? Want juist zij halen zintuiglijke ervaringen uit hun context en geven er een nieuwe betekenis aan.

Alhoewel de werking van de hersenen mateloos boeiend is, vind ik dat we eens moeten  ophouden met alles in hokjes te willen proppen.  

Lees meer >> | 132 keer bekeken

‘The dark side of the moon’ heeft levens beter gemaakt.

Dit weekend las ik een artikel van de Britse neurowetenschapper Dean Burnett dat mensen proberen dingen te vermijden die negatieve emoties oproepen, maar dat negatieve emoties essentieel voor ons welzijn en het onderdrukken ervan slecht is voor ons brein. 

‘The dark side of the moon’ van Engelse band Pink Floyd (bestaat deze week 50 jaar en is over de 45 miljoen keer verkocht. Wow!) heeft deze vermijdingsdrang voor even weten te doorbreken.

Het album verkent thema's zoals angst, waanzin, verdriet, verlies en bevat veel symboliek en metaforen die ons onderbewustzijn kunnen aanspreken en ons kunnen helpen om diepere emoties en gevoelens te verkennen. De trage hartslag, het geluid van ademhaling, kan ons extra helpen om ons te verbinden met onze fysieke sensaties en levenskracht. Fans verwoordden dat het album hun eigen persoonlijke ervaringen weerspiegelt en (nog steeds) helpt om te gaan met moeilijke emoties en problemen in het leven. 

 ‘The dark side of the moon’ schijnt een van de grootste prestaties in de geschiedenis van de rockmuziek te zijn. Wat mij betreft ook, en niet alleen vanwege de muziek, maar ook, en dat klinkt wellicht pompeus, dat het de aarde een beetje beter heeft gemaakt. 

Lees meer >> | 224 keer bekeken

Klauwen af van boeken Roald Dahl

Het zit kennelijk in de tijdsgeest om overal aan te peuteren. Nu zijn de boeken van Roald Dahl de klos. Heiligschennis hier aan te knoeien. Waarom zou je ook? Door kinderen Dahls speelse manier van brengen te ontzeggen, ontneem je ze de vrijheid zelf na te denken. Zoals directeur Joris van de Leur van uitgeverij De Fontein in dagblad Trouw terecht zegt: in de overdrijvingen en stereotyperingen zit juist de humor die kinderen laat nadenken over goed en kwaad. Dan denk ik meteen aan religie. Door het kwaad weg te duwen creëer je een beerput die zo hard gaat stinken dat de deksel eraf wil, voor frisse lucht. 

Lees meer >> | 124 keer bekeken

De aarde is net een ontwrichte moeder

De meest verantwoordelijke en onderschatte taak lbegint bij de opvoeder van het kind. Het betekent jezelf wegcijferen, het kind beschermen om het mentaal en fysiek gezond te houden zodat het later met een rugzak aan verantwoordelijkheidsgevoel de wereld kan verkennen. Zodra de moeder opdroogt, scheuren vertoont, weerbarstig beeft en hier en daar lekkages laat zien, schudt het kind op zijn grondvesten. Niks is menselijker dan het de opvoeder dan stiekem kwalijk te nemen niet sterk genoeg te zijn. Pas wanneer de opvoeder onder de puinbrokken ligt, bedenkt het kind dat de warme aanwezigheid van een opvoeder helemaal niet vanzelfsprekend is en piekert zich suf waarom hij het niet zag aankomen. De autobiografische roman van schrijver/journalist Paul Teunissen gaat daar over. Middels een brief nam hij afscheid van zijn aan alcoholverslaafde moeder. Kort daarop stierf ze en werd Teunissen overweldigd door schuldgevoel.

Lees meer >> | 100 keer bekeken

Het mysterie van de dood laat zich alleen vangen in kunst

Alles wat ver achter ons ligt, draagt een aura van mystiek en vergankelijkheid. De krachtige verbeelding hiervan is omschreven in het prachtige boek “Het lied van ooievaar en dromedaris” van Anjet Daanje. De roman lijkt te beginnen als een fictieve biografie over de negentiende-eeuwse Engelse zusjes Drayden, die weer gebaseerd zijn op de Brontë-zussen. Een terugkerend element is het nagelaten aantekeningenboekje van Eliza May Drayden dat haar biografen voor vraagtekens blijft stellen. Er komt een kerk vol vliegen in voor, een vader die een tweeling (Lena en Penny) inzet voor spirituele seances, en die het spel van spiegelen zo weten te verfijnen dat je geen verschil tussen de twee ziet. Voor de buitenwereld bestaat er maar één zusje, zodat ze op een geloofwaardige manier geestuittredingen kunnen spelen voor betalend publiek. Angst en hoop vloeien hierin samen. Het deed me direct denken aan mijn videowerk ‘Twins’ uit 2005.

Video

Lees meer >> | 113 keer bekeken

Wilde dieren praten niet

Onze fietsen parkeerden we tegen een dikke eik pal naast een weiland. Kort daarvoor had ik hem nog toegeschreeuwd dat hij geen donder om mij gaf en sindsdien had hij gezwegen. 

Het schemerde toen ik met een sigaret trillend tussen mijn vingers hem vanuit mijn ooghoek peilde. Hij leunde tegen een paal en staarde met een vermoeide moedeloosheid naar twee koeien die duf voor zich uit kauwden. ‘Zou jij in deze stilte hier een dag kunnen vertoeven?’ vroeg hij ineens. Een woede vlamde op. Net of er niets was gebeurd, negeerde hij mijn twijfels, zo dacht ik. 

Hij maakte zich los van de paal, kwam naar me toe gelopen en pakte me vast. Ik verkrampte, wist wat hij ging doen en ook hoe smerig hij mijn adem na die sigaret vond. Toch kuste hij me, zeker een kwartier lang. 

Nog wat verdwaasd stapte ik op mijn fiets. Hij reed voor me uit om me later thuis af te zetten.

Pas ’s nachts in bed nadat ik over het voorval drie velletjes vol schreef, drong de pijn als tocht door mijn buik. Woorden maken alles kapot, zo zei hij ooit. Hoe kon ik zo blind zijn voor wat hij me had willen vertellen.

Lees meer >> | 101 keer bekeken

Eenzame hoogten voor ‘eigenzinnige’ vrouwen uit de 19e eeuw

In de 19e eeuw was de verwachting dat vrouwen zich concentreerden op de verzorging van het huishouden en de kinderen. Wanneer zij kunst maakten of literatuur schreven, werd dat op een enkele uitzondering na, als iets schandaligs gezien.

De literatuur zoals de 19^e eeuwse sommige vrouwen die schreven werd veelal beschouwd als "lichtzinnig" als het ging over emoties en relaties. Daarnaast beweerde men met een regelmaat dat vrouwelijke auteurs en/of kunstenaars niet in staat waren om dezelfde diepgang of intellectuele complexiteit te bereiken als mannelijke auteurs met hun schrijfsels die doorspekt waren van politieke of historische onderwerpen. Het gevolg was dat sommige zich gedwongen voelden om mannelijke pseudoniemen te gebruiken of ze lieten hun werk door mannen publiceren om het aan de man te brengen. De Engelse schrijfster Emily Brontë publiceerde in 1847 haar boek “Wuthering heights” onder het pseudoniem Ellis Bell. Pas na haar dood in 1848 onthulde haar zus Charlotte dat Emily de auteur was. Nadien werd het boek bekritiseerd als "onbehoorlijk" vanwege het gebruik van gewelddadige en emotioneel intense thema's, evenals haar onconventionele karakterontwikkeling en verhaalstructuur. Doodzonde dat ze in haar korte leven maar een boek heeft kunnen schrijven.

Lees meer >> | 112 keer bekeken

Sinead O’Conor, een feministische schreeuwlelijk?

In 1987, drie jaar nadat deze boze foto van mij werd genomen, hoorde ik voor het eerst het nummer “Troy" van Sinead O’Connor bij Toppop. Meteen zat ik met mijn neus tegen het beeldscherm geplakt en vergaapte me aan de authentieke kracht van deze vrouw, vond het bewonderenswaardig hoe ze het gevoel van onrecht, machteloosheid, boosheid en verdriet recht vanuit het hart wist te vertolken. Ik herkende mezelf in de muziek, de songteksten van O ‘Conor. Ze deden me denken aan de situatie die ik net had afgesloten. 

Ik deelde mijn enthousiasme over het nummer met een paar mannelijke klasgenoten op de kunstacademie. ‘Je bedoelt dat feministische schreeuwnummer?’ was hun reactie. Erg grappig, want het gaat helemaal niet over mannen, maar over haar emotioneel en fysiek gewelddadige moeder, over de strijdvaardigheid om het hebben van een eigen identiteit, vrijheid. 

Onlangs was een documentaire over haar op NPO2. Een bron van inspiratie.

Lees meer >> | 251 keer bekeken